Rozwój wzroku i jego stymulacja

Faktycznie noworodki, które się rodzą widzą 30 razy mniej wyraźnie od osoby dorosłej, na odległość ok 20 – 30 cm. Narząd wzroku jest najsłabiej rozwiniętym zmysłem u człowieka jednak też, najintensywniej się rozwijającym. Jak podaje znany psycholog dziecięcy Vastan, dziecko już po 8 godzinach po urodzeniu otwiera szeroko oczy w ciemnym pomieszczeniu i wpatruje się tak jakby chciało coś obserwować. Z kolei pole widzenia pomiędzy pierwszym a trzecim miesiącem życia dziecka zwiększa się od 37 cm do 3 m.
Spostrzeganie kształtu, barwy oraz jej intensywności rozwijają się u noworodka stopniowo, tak aby wprowadzić dziecka ze świata spokojnego półmroku do środowiska o wysokim natężeniu bodźców zewnętrznych. Nie jest to jednak tak wolny rozwój jakby się wydawało. Już u 9 tygodniowego malucha czułość na kontrast wzrasta dziesięciokrotnie od momentu urodzenia.
Z kolei w wieku 12 miesięcy dziecko widzi tak jak dorosły a starsze dziecko nawet dokładniej. Badania dowodzą, że małe dzieci widzą szczegóły, których dorosły nie dostrzega. Dlaczego? Ponieważ dorosły człowiek jest nastawiony na ekonomizacje procesów poznawczych i dostrzeganie niepotrzebnych szczegółów jest wiedzą dla niego zbędną, która zajmuje zbyt dużo czasu przestrzeni poznawania świata. To trochę tak jak z posługiwaniem się stereotypami, które ułatwiają nam szybsze poznawanie ludzi. Oczywiście w tym przypadku niekoniecznie w dobrym kontekście
Czy wiesz, że dziecko nie widzi kolorowych barw ani szczegółów? Tuż po urodzeniu widzi tylko silne kontrasty i proste, duże wzory.
f
noworodek widzi z odległości 20-30 cm
T
noworodek widzi 30x mniej wyraźnie niż osoba dorosła

nowowrodek nie rozróżnia kolorów

najlepiej widzi kontrasty i proste, duże wzory

Wyobraźmy sobie widzenie przez bardzo silną mgłę w odcieniach szarości

Mniej więcej po miesiącu swojego życia niemowlak zaczyna rozróżniać kolory. Na początku jest to kolor o barwie czerwonej. Badania na Uniwersytecie Kalifornijskim pokazały nawet, że już dwu tygodniowe dziecko odróżnia barwę czerwoną w odróżnieniu od zielonej. Wiele badań nad rozwojem wzroku dziecka pokazuje, że niemowlęta preferują barwę żółtą i czerwoną, bardziej niż zieloną czy niebieską.
zabawka sensoryczna lama Kornelek

To właśnie one stymulują jego układ nerwowy. Dzieci patrzą na miejsca styków kontrastów i to na nich utrzymują najdłużej wzrok (obszerne badania J. Kagana). To bardzo ważne, gdyż dzięki temu dziecko uczy się gdzie są granice przedmiotów, co w późniejszym okresie pomoże mu lepiej chwytać przedmioty.

Cały proces obserwacji przez dziecko kontrastowych przedmiotów powoduje, zdaniem Vasta zwiększoną aktywność neuronów mieszczących się w mózgu, w okolicy odpowiadającej za stymulację wzroku.

miesiące

Dla trzymiesięcznego dziecka najlepszym percepcyjnym odkryciem jest jednak twarz mamy i taty. Zaczyna on bowiem dostrzegać szczegóły i preferuje przedmioty o bardziej zagęszczonych elementach.

miesięcy

Około pięciomiesięczne dziecko zaczyna widzieć w trójmiarze oraz koordynuje obrazy pochodzące z obu oczu.

miesięcy

W wieku sześciu i siedmiu miesięcy dziecko bacznie obserwuje przedmiot spadający ze stołu.

miesięcy

Dziewięciomiesięczny bobas pokazuje palcem konkretny obrazek w książeczce oraz aktywnie szuka zabawki, która ktoś przykrył kocykiem, gdyż rozwija się już u niego stałość przedmiotu.

Szczególnym okresem w życiu niemowlęcia jest wiek 3 i 6 miesięcy. To szczególnie intensywny przełom w rozwoju dziecka zarówno pod względem poznawczym jak i motorycznym. Warto również zauważyć, że dziecko przekraczając 3 miesiąc życia jest w stanie wypracować swoje własne mechanizmy radzenia sobie z odbieraniem bodźców i buforowaniem ich nadmiaru. Jest to ten moment, w którym rodzice często oddychają z ulgą widząc jak maluszek coraz lepiej radzi sobie na świecie.

To rozwój wzroku i innych mechanizmów pozwala mu na poczucie większej pewności siebie w poznawaniu otaczającej go rzeczywistości. Ponadto w tym czasie wiele odruchów zanika na rzecz wypracowanych wzorców fal mózgowych co przejawia się w zachowaniach, które pomagają niemowlęciu buforować nadmiar bodźców z zewnątrz. Przykładowo zamiast reagować od razu płaczem na niedogodność, jest w stanie skupić wzrok na śmiesznej minie mamy czy też zainteresować się interesującym dźwiękiem.

Szósty miesiąc to kolejny etap rozwoju, po którym rodzice już mogą naprawdę poczuć, że ich dziecko jest małą całkowicie odrębną istotką z własnymi upodobaniami.

Jak stymulować rozwój wzroku?

Posiadając wiedzę na temat tego jak rozwija się wzrok dziecka należy przejść do odpowiedzi na pytanie – jak go stymulować aby rozwijał się prawidłowo, z korzyścią dla mózgu dziecka? Na początku należy wspomnieć, że stymulacja wzroku to nie tylko rozwijanie narządu jakim są oczy. To wszystko w sposób pośredni i bezpośredni przekłada się na silną stymulację mózgu dziecka, jego układu nerwowego, w czasie gdy kształtuje się on najintensywniej. Aby więc pozwolić mu w tym geniuszu trochę jeszcze pozostać warto zapewnić mu odpowiednie warunki do pełnego rozwoju.
kontrastowa kostka sensoryczna panda

Badania dowodzą, że samo eksponowanie niemowlętom przez niespełna 3 minuty dziennie obrazków kontrastowych, bądź zabawek, wydłuża ich umiejętność skupiania uwagi od 10 aż do 90 sekund. Przedmioty te należy przedstawiać dziecku w odległości do 30 cm, najlepiej wolno przesuwając od lewej do prawej strony, przybliżając i oddalając. Statycznie najlepiej prezentować przedmioty umieszczając je po prawej albo po lewej stronie dziecka, nie na wprost. W ofercie Kuamki znajdziesz wiele kontrastowych zabawek, które wspierają rozwój Maluszka, między innymi Kontrastowy sensorek z wizerunkiem uroczej pandy

Można się domyslać, że w przyszłości przejawi się to na pewno w lepszych predyspozycjach do nauki, w której procesy koncentracji uwagi i spostrzegawczości będą często kluczowe dla przyswojenia określonej ilości materiału. Albo chociaż jako 3 latek będzie lepiej skupiał uwagę na tym co mówi do niego mama.
kontrastowy sensorek/ szmatka sensoryczna panda

Warto zatem zwrócić uwagę na dobór odpowiednich zabawek, czytanek, pościeli czy też kolorów ścian. Naprawdę kolorowa grzechotka dla miesięcznego dziecka, czy nawet trzy miesięcznego jest rzeczą zbędną i całkowicie niedostosowaną do jego motoryki małej, gdyż nie umie jej chwycić, ani nawet do wzroku, gdyż nie dostrzega jeszcze jej piękna. W tym przypadku świetnie natomiast sprawdzi się kontrastowa grzechotka lama, która prezentowana i potrząsana przez rodzica, skupi uwagę Maluszka i będzie wpierała jednocześnie rozwój wzroku i słuchu dziecka. Na kolorowe, grające zabawki przyjdzie jeszcze czas . Lepszym rozwiązaniem w wieku maluszka od 4 do 6 tyg. okazać się mogą czarno-białe książeczki z elementami żywej czerwieni, czy też zawieszone nad łóżeczkiem kostki sensoryczne w kontrastowych kolorach. Może nawet pościel, rożek w czarno-białych barwach, które są niemal cały czas przy dziecku i ma ono z nimi naturalny, bliski kontakt.

Wszystko najlepiej o prostych geometrycznych, wyraźnych kształtach. Z czasem można włączyć bardziej urozmaicone kolorystycznie przedmioty/zabawki stawiając nacisk na stymulacę sensoryczną.

Autor:

mgr Ewelina Buczko – zawodowo psycholog, pedagog, a prywatnie matka dwójki wspaniałych dzieci Bartusia i Izabelki.

Źródła:

R. Vasta i in. [pod red.] A. Matczak, Psychologia dziecka, wydawnictwo WSiP, Warszawa 2004, str. 163-246.

Zobacz wszystkie produkty

Zobacz wszystkie